Kolędy arabskie

Kolędy arabskie
24.12.2015 | Dominika Kovačević

Kolędy arabskie można podzielić na trzy grupy: czerpiące ze źródeł aramejskich i przetłumaczone z aramejskiego na arabski na samym początku XVIII wieku; powstałe po okresie dominacji aramejskiego jako języka liturgicznego już po arabsku; oraz tzw. „kolędy międzynarodowe” (Cicha Noc, Adeste fideles, Gloria in excelsis Deo itp.) przetłumaczone na arabski w drugiej połowie XX wieku.

Przedstawiamy Państwu te pierwsze: bazują one przede wszystkim na twórczości św. Efrema Syryjczyka żyjącego w IV wieku, melodie są jeszcze wcześniejsze, więc można stwierdzić, iż to jedne z najstarszych kolęd świata, o ile nie najstarsze. Nie mają one treści trywialnej, lecz są bogate w teologię i dogmatykę, co ma dwie zasadnicze przyczyny: ich pierwowzory powstawały w czasie teologicznych sporów wewnątrz-chrześcijańskich m. in. o naturę Chrystusa, dziewictwo Bogurodzicy, trzy Osoby Boskie itd.; z kolei jak były tłumaczone, na tych terenach dominował już islam, stąd też te kolędy mają charakter polemiczny z tą religią.

Kolędy te są śpiewane przez arabskich chrześcijan niezależnie od wyznania, aczkolwiek ich pochodzenie jest prawosławne; zresztą, większość chrześcijan arabskich jest wyznania prawosławnego. W Syrii, przynajmniej do niedawna, istniał obyczaj, by w Bożonarodzeniową Noc, w dzielnicach chrześcijańskich dzieci przemierzały ulice, śpiewając kolędy i tym samym wzywając do cerkwi na świąteczne nabożeństwo.

Dwa z przytoczonych niżej wykonań są autorstwa Fairuz – najpopularniejszej z żyjących wokalistek arabskich, która ponadto jest prawosławną Libanką.


Subhan Al-Kalima
Chwała Słowu – Tajemnica wielka
Przybrania naszego ciała przez Boga starożytnego
Przychodzi On wybawić nas od strachu piekła
Wyrzuca z naszych zakamarków wszelką mroczną noc

Nosiła Go [w łonie] Maria Dziewica
Aż do czasu gdy anioł ogłosił pokój [i: pozdrowienie]
Wtedy urodziła Dziecko… Dla rodzaju ludzkiego
Zrodziło Jej łono, i zajaśniał pokój

Zaiste, On jest tutaj, obdarzający nas sprawiedliwością i troską
Poranek świętem, ziemia rajem
Dobro w naszych domach, i miłość, i nadzieja
Naszym gościem Jezus – nasza pieśń pochwalna [wiecznych] czasów


Al-Madżdu laka
Chwała Tobie, o Chryste, Synu Boży
Wcielony ze względu na nas, chwała Tobie
Bowiem zwiastuję wam radość wielką:
Narodził się dla nas Zbawiciel, to jest Chrystus
Lud chodzący w ciemności ujrzał światło wielkie
Niewidomi widzą, zmarli powstają,
więźniowie są uwalniani, a biednym głosi się Dobrą Nowinę



Arsal Allah
Posłał Bóg Swego Syna Jezusa – Światłość dla rodzaju ludzkiego
Kiedy Maria Dziewica zrodziła Go – Marzenie dni
Zabłysła Jego gwiazda z całą mocą, zakotwiczyła się [na niebie] i zajaśniał pokój
I oświeciła magów, zatem zanieśli Mu dary hołdu [uznania, poważania]

Hallil [„chwalmy Pana”; to samo, co „alleluja”]

Dziewięć miesięcy nosiła Maria Noszącego wszechświat
I nie czuła nic oprócz łagodności [pokorności]; Dziecko Bogiem i człowiekiem zarazem
Powiększyło jej czystość, i pozostała dziewicą – co zadziwia umysł –
Przed zrodzeniem, w trakcie niego, i po nim; po wszystkie czasy

Hallil

Tobie, Ojcu, i Duchowi Świętemu, wdzięczność przeznaczona
Trzem Osobom – Bogu Jednemu, Niepodzielnemu




Teksty kolęd z arabskiego przetłumaczyła Dominika Kovačević