Początki Międzynarodowego Festiwalu Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej sięgają roku 1981, kiedy to rozpoczęto przygotowywania do Przeglądu Kolędniczego. Jednak ze względu na wprowadzony stan wojenny jego zrealizowanie okazało się niemożliwe. W związku z zaistniałą sytuacją organizatorzy Hajnowski Dom Kultury i Cerkiew Prawosławna zdecydowali się na przeprowadzenie I Dni Muzyki Cerkiewnej rok później. W imprezie uczestniczyło osiem chórów parafialnych ( Bielsk Podlaski, Czyże, Dubiny, Hajnówka, Klejniki, Kleszczele, Podbiele i Lublin) oraz Zespół Muzyki Cerkiewnej Warszawskiej Opery Kameralnej pod dyrekcją o. Jerzego Szurbak. Przegląd odbył się w starej cerkiewce św. Mikołaja w Hajnówce z błogosławieństwa śp. Metropolity Bazylego.
W IV edycji festiwalu pojawiły się już chóry świeckie. Dzięki temu festiwal zyskał miano Ogólnopolskich Dni Muzyki Cerkiewnej. Następnym etapem w jego rozwoju był międzynarodowy wymiar. Osiągnięto to poprzez zaproszenie do wzięcia udziału w festiwalu chóru fińskiej Cerkwi. Od tego momentu zainteresowanie Festiwalem stale rosło i przybywało uczestników z innych państw.
W roku 1996 powstała Fundacja Muzyki Cerkiewnej. Spowodowane to było tym, iż stopniowo festiwal, który zyskał miano „festiwalu śpiewającej duszy” zaczął przekształcać się w wydarzenie komercyjne. Natomiast rok 2000 przyniósł cofnięcie przez metropolitę Sawę błogosławieństwa dla festiwalu. Późniejsze próby dojścia do porozumienia nie przyniosły żadnego efektu. Po ostatecznym rozwiązaniu rady festiwalu w listopadzie 2001 roku, w tym samym miesiącu 27 listopada 2001 roku, Metropolita Sawa powołał nowy komitet organizacyjny Festiwalu o nazwie „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”. Od 2002 roku Festiwal organizowany jest w pierwotnej formie w soborze Świętej Trójcy w Hajnówce przez Społeczny Komitet Organizacyjny, Stowarzyszenie „Miłośnicy Muzyki Cerkiewnej” i Hajnowski Dom Kultury, skupiający przedstawicieli organizacji samorządowych, cerkiewnych i innych.
MF HDMC jest imprezą cykliczną, organizowaną zawsze w miesiącu maju w Soborze św. Trójcy w Hajnówce i trwa cały tydzień. Każdego roku gości ponad tysiąc śpiewaków z czterdziestu chórów krajowych i zagranicznych. Festiwal rozpoczyna się koncertem Inauguracyjnym laureata, czy też laureatów ubiegłorocznej edycji a kończy się dwoma koncertami Galowymi: w Hajnówce i w Białymstoku. Pomiędzy tymi dwoma dużymi koncertami w Soborze Św. Trójcy odbywają się przesłuchania konkursowe. W przeciągu wielu lat w składzie jury zasiadali światowej sławy eksperci w dziedzinie muzyki cerkiewnej. Występy poszczególnych chórów ocenia międzynarodowe jury w kategoriach:
-
chóry parafialne wiejskie,
-
chóry parafialne miejskie,
-
inne chóry i zespoły muzyczne,
-
chóry akademickie,
-
chóry dziecięco-młodzieżowe
-
chóry zawodowe
Począwszy od roku 2005 w szatach niezwykłej scenerii jaką stworzyła natura, w samym sercu Puszczy Białowieskiej, w starej żwirowni obok ośrodka Jagiellońskie. organizowany jest koncert plenerowy. Po zmroku wśród blasku lśniących płomyków dziesiątek lampionów rozbrzmiewają przepiękne soprany, alty, tenory i basy światowej sławy wykonawców.
źródło: festiwal.cerkiew.pl